Higiena przede wszystkim – jak często i jak prać odzież medyczną w sezonie infekcyjnym?

W sezonie wzmożonych infekcji – grypy, RSV, zakażeń bakteryjnych i wirusowych – odpowiednia higiena odzieży medycznej staje się kluczowym elementem bezpieczeństwa pracy. Scrubsy, fartuchy i inne elementy uniformu mogą stanowić potencjalne źródło przenoszenia patogenów, jeśli nie są właściwie prane i dezynfekowane. W tym poradniku przedstawiamy najlepsze praktyki i zalecenia BHP dotyczące czystości odzieży roboczej w ochronie zdrowia.

Jak często prać odzież medyczną?

Zgodnie z zaleceniami sanepidu i praktyką placówek ochrony zdrowia:

• codziennie po każdej zmianie – odzież medyczna powinna być zmieniana i prana po każdej zmianie, niezależnie od tego, czy doszło do widocznego zabrudzenia,
• natychmiast w przypadku kontaktu z krwią lub innymi płynami ustrojowymi,
• po pracy w strefach wysokiego ryzyka – np. SOR, oddziały zakaźne, OIOM, sale operacyjne.

Nie należy pozostawiać brudnej odzieży „na kolejny dzień”, nawet jeśli wygląda na czystą – mikroorganizmy mogą rozwijać się na tkaninie już po kilku godzinach.

Temperatura prania – klucz do skutecznej dezynfekcji

Nie każda temperatura zapewni wystarczającą higienę. Oto rekomendacje w zależności od rodzaju materiału:

• 100% bawełna biała – pranie w 90°C (jeśli dopuszcza producent),
• mieszanki bawełny z poliestrem – optymalnie 60°C z dodatkiem środka dezynfekującego,
• materiały z elastanem – zwykle max. 40–60°C, najlepiej z preparatem odkażającym,
• odzież techniczna (np. fartuchy barierowe) – zgodnie z zaleceniem producenta, często 60–70°C.

W sezonie infekcyjnym warto postawić na programy piorące z funkcją dezynfekcji termicznej lub chemicznej. W przypadku domowych pralek – niektóre środki piorące mają składniki bakteriobójcze aktywne już od 40°C.

Środki do prania i dezynfekcji

Najlepiej stosować:

• profesjonalne środki piorące z certyfikatem do użytku w placówkach medycznych,
• proszki lub płyny antybakteryjne (np. z dodatkiem chloru lub aktywnego tlenu),
• nadtlenek wodoru – do dezynfekcji bez wybielania, jeśli materiał nie toleruje chloru,
• dodatkowy płyn do płukania z właściwościami antyseptycznymi (w niektórych preparatach dostępne opcje „do medycznej odzieży roboczej”).

Nie zaleca się używania płynów zapachowych o działaniu wyłącznie kosmetycznym – nie mają właściwości biobójczych i mogą wywoływać alergie.

Pranie w domu czy w pralni przemysłowej?

To pytanie często pojawia się w praktyce. Odpowiedź zależy od polityki placówki i rodzaju stanowiska:

• odzież pracowników sal operacyjnych, SOR, oddziałów zakaźnych – powinna być prana wyłącznie w pralniach szpitalnych lub podwykonawcach z certyfikatem,
• odzież ambulatoryjna (gabinetowa, fizjoterapeutyczna) – może być prana w domu, ale zgodnie z wytycznymi sanitarnymi,
• odzież z certyfikatami ochrony biologicznej – wymaga specjalnych procedur prania.

Jeśli korzystasz z prania domowego:

1. Oddziel uniformy od odzieży codziennej,
2. Nie przenoś brudnej odzieży bezpośrednio w torbie z innymi rzeczami,
3. Po praniu od razu wysusz – najlepiej na słońcu lub w suszarce o wysokiej temperaturze,
4. Nie mieszaj czystej odzieży z tą, która była używana – przechowuj oddzielnie.

Profesjonalne pralnie mają system HACCP i kontrolę procesu, dlatego tam prana odzież daje największe gwarancje higieny.

Odzież jednorazowa – kiedy warto?

W niektórych sytuacjach najlepszym wyborem jest odzież jednorazowa:

• podczas zabiegów chirurgicznych,
• w izolatkach lub oddziałach zakaźnych,
• w czasie epidemii i wzrostu zagrożenia mikrobiologicznego,
• dla gości szpitalnych (np. odwiedzających OIOM).

Jednorazówki eliminują konieczność prania, ale są generatorem odpadów medycznych i mają wyższy koszt eksploatacyjny. Dlatego często stosuje się model mieszany: codzienna praca w scrubach wielorazowych, a procedury inwazyjne – w jednorazówkach.

Przechowywanie brudnej odzieży

Ważnym, a często pomijanym elementem jest sposób przechowywania odzieży do prania:

• najlepiej w zamykanym worku lub pojemniku oznaczonym „odzież brudna”,
• przechowywać możliwie krótko – najlepiej wyprać tego samego dnia,
• unikać kontaktu z powierzchniami wspólnymi (np. łóżko, krzesło w domu),
• jeśli to możliwe, trzymać poza częścią mieszkalną (np. łazienka, pralnia).

Nie zaleca się wrzucania brudnej odzieży medycznej bezpośrednio do kosza z innym praniem domowym – może dojść do krzyżowego skażenia materiałów.

Podsumowanie – higiena to pierwsza linia obrony

W sezonie infekcyjnym czysta odzież medyczna to nie tylko kwestia estetyki – to fundamentalna bariera ochronna. Regularne pranie, odpowiednie środki dezynfekujące, dbałość o warunki przechowywania i właściwe użytkowanie – to wszystko przekłada się na bezpieczeństwo pacjentów i personelu. Warto uczynić z higieny ubioru nawyk, a nie obowiązek – dla zdrowia własnego i innych.